متن درس ششم
الدَّرْسُ السَّادِسُ
ذو القرنين
كَانَ ذُو الْقَرْنَيْنِ مَلِكاً عادِلاً موحداً، وَ كَانَ يَحْكُمُ مَناطِقَ وَاسِعَةً. ذُكِرَ اسْمُهُ فِي الْقُرْآنِ.
لَمَّا اسْتَقَرَّتِ الْأوضاعُ لِذِي الْقَرْنَيْنِ، سارَ مَعَ جَيشِهِ الْعَظِيمِ نَحْوَ الْمَناطِقِ الْغَرِبِيَّةِ يَدْعُو النَّاسَ إِلَى التَّوْحِيدِ وَ مُحارَبَةِ الظُّلْمِ وَ الْفَسَادِ.
فَكَانَ النَّاسُ يُرَحِّبُونَ بِهِ فِي مَسِيرِهِ بِسَبَبٍ عَدالَتِهِ، وَ يَطْلُبُونَ مِنْهُ أَنْ يَحْكُمَ وَيُديرَ شُؤونَهُم، حَتَّى وَصَلَ إِلَى مناطق فيها مُستنقعاتٌ مياهها ذاتُ رَائِحَةٍ كَرِيهَةٍ.
وَوَجَدَ قُرْبَ هُذِهِ الْمُسْتَنقَعاتِ قَوْماً مِنْهُم فَاسِدُونَ وَ مِنْهُم صالِحونَ.
فَحَكَمَهُم بِالْعَدالَةِ وَ أَصْلَحَ الْفَاسِدِينَ مِنهُم.
ثُمَّ سارَ مَعَ جَيشِهِ نَحْوَ الشَّرْقِ. فَأَطَاعَهُ كَثِيرٌ مِنَ الْأُمَمِ وَ اسْتَقْبَلُوهُ لِعَدالَتِهِ.
وَ بَعدَ ذَلِكَ سارَ نَحوَ الشَّمَالِ، حَتَّى وَصَلَ إِلَى قَومٍ يَسكُنونَ قُرْبَ مَضِيقٍ بَينَ جَبَلِينِ مُرْتَفِعَينِ، فَرَأَى هُؤلاءِ الْقَومُ عَظَمَةَ جَيْشِهِ وَ أَعْمَالَهُ الصَّالِحَةَ،
فَاغْتَنِمُوا الْفُرْصَةَ مِنْ وُصولِهِ؛ لِأَنَّهُم كانوا في عَذابٍ شَدِيدٍ مِنْ قَبِيلَتِينِ وَحشِيَّتَينِ تَسكُنانِ وَراءَ تِلْكَ الْجِبَالِ فَقَالُوا لَهُ:
إِنَّ رِجَالَ هَاتَينِ الْقَبِيلَتَينِ مُفْسِدُونَ يَهجُمونَ عَلَيْنا مِنْ هَذَا الْمَضِيقِ؛ فَيُخَرِّبُونَ بيوتنا وَ يَنهَبُونَ أموالنا ، و هاتانِ الْقَبِيلَتانِ هُما يَأْجُوجُ وَ مَأْجُوجُ.
لذا قالوا لَهُ: نَرْجُو مِنكَ إِعْلاقَ هُذَا الْمَضِيقِ بِسَدٌ عَظِيمٍ، حَتَّى لا يَسْتَطِيعَ الْعَدُوُّ أَن يَهْجُمَ عَلَيْنَا مِنهُ؛ وَ نَحْنُ نُسَاعِدُكَ فِي عَمَلِكَ.
بعد ذلك جاؤوا لَهُ بِهَدايا كَثِيرَةٍ ، فَرَفَضَها ذُو الْقَرْنَيْنِ وَ قَالَ:
عَطَاءُ اللَّهِ خَيْرٌ مِنْ عَطَاءِ غَيْرِهِ، وَ أَطْلُبُ مِنكُم أَنْ تُساعدوني في بناءِ هَذَا السَّد.
فَرِحَ النَّاسُ بِذلِكَ كَثيراً.
أَمَرَهُم ذُو الْقَرْنَيْنِ بِأَنْ يَأْتوا بِالْحَديدِ وَ النُّحاسِ، فَوَضَعَهُما فِي ذَلِكَ الْمَضِيقِ وَ أَشْعَلُوا النَّارَ حَتَّى ذابَ النُّحاسُ وَ دَخَلَ بَينَ الْحَدِيدِ، فَأَصْبَحَ سَدّاً قَوِيّاً.
فَشَكَرَ الْقَوْمُ الْمَلِكَ الصَّالِحَ عَلَى عَمَلِهِ، وَ تَخَلَّصوا مِن قَبِيلَتي يَأْجُوجَ وَ مَأْجُوجَ.
وَ شَكَرَ ذُو الْقَرْنَيْنِ رَبَّهُ عَلَى نَجَاحِهِ فِي فُتوحاتِهِ.
پاسخ و معنی متن درس ششم درس ششم عربی دهم
این درس به داستان **ذوالقرنین**، یکی از شخصیتهای مهم قرآنی، میپردازد و سفرهای او و اقدامش برای ساختن سد در برابر قوم **یأجوج و مأجوج** را روایت میکند.
## ترجمهٔ داستان ذوالقرنین
1. **«كَانَ ذُو الْقَرْنَيْنِ مَلِكاً عادِلاً موحداً، وَ كَانَ يَحْكُمُ مَناطِقَ وَاسِعَةً. ذُكِرَ اسْمُهُ فِي الْقُرْآنِ.»**
* **ترجمه:** ذوالقرنین **پادشاهی عادل** و **موحد** بود و بر مناطق گستردهای فرمانروایی میکرد. نام او در قرآن ذکر شده است.
2. **سفر به غرب:**
* **«لَمَّا اسْتَقَرَّتِ الْأوضاعُ لِذِي الْقَرْنَيْنِ، سارَ مَعَ جَيشِهِ الْعَظِيمِ نَحْوَ الْمَناطِقِ الْغَرِبِيَّةِ يَدْعُو النَّاسَ إِلَى التَّوْحِيدِ وَ مُحارَبَةِ الظُّلْمِ وَ الْفَسَادِ.»**
* **ترجمه:** هنگامی که اوضاع برای ذوالقرنین **آرام شد**، با **ارتش بزرگش** به سوی مناطق **غربی** حرکت کرد و مردم را به **توحید** و **مبارزه با ظلم و فساد** فرا میخواند.
* **برخورد با مردم:** مردم به دلیل **عدالتش** به او **خوشامد** میگفتند و از او میخواستند که بر آنها حکومت کند. تا اینکه به مناطقی رسید که در آنها **مردابهایی** با **بوی بد** وجود داشت. در نزدیکی این مردابها، قومی را یافت که برخی از آنها **فاسد** و برخی **صالح** بودند. ذوالقرنین با عدالت بر آنها حکم راند و **فاسدان** را اصلاح کرد.
3. **سفر به شرق:**
* **«ثُمَّ سارَ مَعَ جَيشِهِ نَحْوَ الشَّرْقِ. فَأَطَاعَهُ كَثِيرٌ مِنَ الْأُمَمِ وَ اسْتَقْبَلُوهُ لِعَدالَتِهِ.»**
* **ترجمه:** سپس با ارتشش به سوی **شرق** حرکت کرد. بسیاری از ملتها از او **اطاعت** کردند و به دلیل عدالتش به **پیشواز** او آمدند.
4. **سفر به شمال و سدسازی:**
* **«وَ بَعدَ ذَلِكَ سارَ نَحوَ الشَّمَالِ، حَتَّى وَصَلَ إِلَى قَومٍ يَسكُنونَ قُرْبَ مَضِيقٍ بَينَ جَبَلِينِ مُرْتَفِعَينِ...»**
* **ترجمه:** پس از آن به سوی **شمال** حرکت کرد تا به قومی رسید که نزدیک **تنگهای** بین دو کوه بلند زندگی میکردند. این قوم، عظمت ارتش و کارهای صالح او را دیدند.
* **درخواست مردم:** آنها از رسیدن ذوالقرنین **فرصت را غنیمت شمردند**؛ زیرا در عذاب شدیدی از دست دو قبیلهٔ **وحشی** که پشت آن کوهها زندگی میکردند، بودند. آنها گفتند: «مردان این دو قبیله (که همان **یأجوج و مأجوج** هستند) **مفسدند** و از این تنگه به ما **حمله** میکنند؛ خانههای ما را **ویران** میکنند و اموالمان را **غارت** میکنند.»
* **درخواست کمک:** «از تو میخواهیم که این تنگه را با یک **سد بزرگ** ببندی تا دشمن نتواند از آنجا به ما حمله کند؛ و ما در کار تو **کمکت** میکنیم.»
5. **نپذیرفتن هدایا و ساخت سد:**
* **«بعد ذلك جاؤوا لَهُ بِهَدايا كَثِيرَةٍ ، فَرَفَضَها ذُو الْقَرْنَيْنِ وَ قَالَ: عَطَاءُ اللَّهِ خَيْرٌ مِنْ عَطَاءِ غَيْرِهِ، وَ أَطْلُبُ مِنكُم أَنْ تُساعدوني في بناءِ هَذَا السَّد.»**
* **ترجمه:** پس از آن، برای او **هدایای زیادی** آوردند، اما ذوالقرنین آنها را **رد کرد** و گفت: «عطای خدا بهتر از عطای دیگران است، و از شما میخواهم که مرا در ساخت این سد یاری کنید.»
* **ساخت سد:** ذوالقرنین به آنها فرمان داد که **آهن و مس** بیاورند. آنها را در آن تنگه قرار دادند و **آتش** افروختند تا مس ذوب شد و به میان آهن رفت و آن را به یک **سد محکم** تبدیل کرد.
6. **پایان کار:**
* **«فَشَكَرَ الْقَوْمُ الْمَلِكَ الصَّالِحَ عَلَى عَمَلِهِ، وَ تَخَلَّصوا مِن قَبِيلَتي يَأْجُوجَ وَ مَأْجُوجَ. وَ شَكَرَ ذُو الْقَرْنَيْنِ رَبَّهُ عَلَى نَجَاحِهِ فِي فُتوحاتِهِ.»**
* **ترجمه:** آن قوم، پادشاه صالح را به خاطر کارش **شکر** کردند و از دست قبیلههای یأجوج و مأجوج **رهایی یافتند**. و ذوالقرنین نیز پروردگارش را به خاطر موفقیتش در فتوحات، **شکر** کرد.
واژه نامه
المعجم:
خوشامد می گفتند
كانَ ... يُرحبونَ
خواند
«أَتْلو میخوانم»
تلا
به پیشواز رفت
(مصدر: استقبال)
استقبل
زشت و ناپسند
جنگیدن
مرداب
تنگه
مس
سمت
به تاراج برد
زندگی کرد
ساختن ساختمان
رسیدن
حکومت میکرد
رهایی یافت
گریه
محاربة
مستنقع
مضيق
نحاس
نَحْوَ
نَهَبَ
سكن
بناء
وصول
كان ... يَحْكُمُ
تَخَلَّص
ارتش «جمع: جيوش»
ویران کرد
ذوب شد
نپذیرفت
حرکت کرد به راه افتاد
آهن
جیش
خَرَّبَ
ذاب
رَفَضَ
سار
حدید
استقرار یافت
شعله ور کرد
اصلاح کرد
پیروی کرد
غنیمت شمرد
بستن
استقر
أَشْعَلَ
أَصْلَحَ
أَطاع
اغتنم
إغلاق
پاسخ و معنی واژه نامه درس ششم عربی دهم
این واژهنامه شامل کلمات کلیدی مربوط به داستان تاریخی و قرآنی **ذوالقرنین** است.
| کلمهٔ عربی | معنی فارسی | نوع کلمه و توضیحات |
| :---: | :---: | :--- |
| **كَانَ ... يُرَحِّبُونَ** | خوشامد میگفتند | فعل ماضی استمراری |
| **تَلا** | خواند | فعل ماضی (أَتْلو: میخوانم) |
| **استقبل** | به پیشواز رفت | فعل ماضی (مصدر: استقبال) |
| **كَرِيهَة** | زشت و ناپسند | صفت (در متن: رَائِحَةٌ كَرِيهَةٌ: بوی بد) |
| **مُحارَبَة** | جنگیدن | مصدر (باب مفاعلة) |
| **مُستَنقَع** | مرداب | اسم |
| **مَضِيق** | تنگه | اسم |
| **نُحاس** | مس | اسم |
| **نَحْوَ** | سمت | حرف جر، به معنی به طرف |
| **نَهَبَ** | به تاراج برد | فعل ماضی |
| **سَكَنَ** | زندگی کرد | فعل ماضی |
| **بِناء** | ساختن ساختمان | مصدر |
| **وُصُول** | رسیدن | مصدر |
| **كَانَ ... يَحْكُمُ** | حکومت میکرد | فعل ماضی استمراری |
| **تَخَلَّصَ** | رهایی یافت | فعل ماضی (باب تَفَعُّل) |
| **جَيْش** | ارتش | اسم (جمع آن **جيوش** است) |
| **خَرَّبَ** | ویران کرد | فعل ماضی (باب تَفْعِيل) |
| **ذَابَ** | ذوب شد | فعل ماضی |
| **رَفَضَ** | نپذیرفت | فعل ماضی |
| **سارَ** | حرکت کرد، به راه افتاد | فعل ماضی |
| **حَديد** | آهن | اسم |
| **استقر** | استقرار یافت | فعل ماضی (باب استفعال) |
| **أَشْعَلَ** | شعلهور کرد | فعل ماضی (باب إفعال) |
| **أَصْلَحَ** | اصلاح کرد | فعل ماضی (باب إفعال) |
| **أَطاعَ** | پیروی کرد | فعل ماضی (باب إفعال) |
| **اغتنم** | غنیمت شمرد | فعل ماضی (باب افتعال) |
| **إغلاق** | بستن | مصدر (باب إفعال) |
**نکتهٔ آموزشی:** افعال بابهای ثلاثی مزید در این درس بسیار مهم هستند: **استقر** (استفعال)، **أَشْعَلَ** (إفعال)، **أَصْلَحَ** (إفعال)، **اغتنم** (افتعال) و **تَخَلَّصَ** (تَفَعُّل). یادگیری این اوزان به شما کمک میکند تا معنای دقیقتر فعل را به دست آورید.
تمرین ۱ (درک مطلب)
عَيْنِ الصَّحِيحَ وَ الْخَطَأَ حَسَبَ نَصَّ الدَّرْسِ.
١- سار ذُو الْقَرْنَيْنِ نَحوَ الشَّمالِ، حَتَّى وَصَلَ إِلَى قَوْمٍ يَسكُنُونَ قُربَ مَضِيقٍ.
٢- سار ذوالْقَرْنَيْنِ مَعَ جَيشِهِ نَحْوَ الْجَنوبِ، يَدْعُو النَّاسَ إِلَى التَّوحِيدِ.
٣- قَبِلَ ذُو الْقَرْنَيْنِ الْهَدَايَا الَّتِي جَاءَ النَّاسُ بِها.
٤- بَنى ذُو الْقَرْنَيْنِ السَّدَّ بِالْحَدِيدِ وَ الْأَحْشَابِ.
٥- كانَتْ قَبيلتا يَأْجُوجَ وَ مَأْجُوجَ مُتَمَدِّنَتَيْنِ.
پاسخ و معنی تمرین ۱ درس ششم عربی دهم
در این تمرین، باید درستی (صحيح) یا نادرستی (خطأ) جملات را بر اساس متن داستان ذوالقرنین مشخص کنید.
| شماره | جملهٔ عربی | ترجمه فارسی | پاسخ | دلیل (بر اساس متن درس) |
| :---: | :--- | :--- | :---: | :--- |
| 1 | **سار ذُو الْقَرْنَيْنِ نَحوَ الشَّمالِ، حَتَّى وَصَلَ إِلَى قَوْمٍ يَسكُنُونَ قُربَ مَضِيقٍ.** | ذوالقرنین به سوی **شمال** حرکت کرد، تا به قومی رسید که نزدیک تنگهای زندگی میکردند. | **صحیح** | [cite_start]متن درس به سفر او به شمال اشاره دارد. [cite: 1015, 1016] |
| 2 | **سار ذوالْقَرْنَيْنِ مَعَ جَيشِهِ نَحْوَ الْجَنوبِ، يَدْعُو النَّاسَ إِلَى التَّوحِيدِ.** | ذوالقرنین با ارتشش به سوی **جنوب** حرکت کرد و مردم را به توحید فرا میخواند. | **خطأ** | [cite_start]اولین حرکت او به سوی **مناطق غربی** و سپس **شرق** و در نهایت **شمال** بود، نه جنوب. [cite: 1009, 1014, 1015] |
| 3 | **قَبِلَ ذُو الْقَرْنَيْنِ الْهَدَايَا الَّتِي جَاءَ النَّاسُ بِها.** | ذوالقرنین هدایایی را که مردم آوردند، پذیرفت. | **خطأ** | [cite_start]ذوالقرنین هدایا را **رد کرد** (فَرَفَضَها ذُو الْقَرْنَيْنِ). [cite: 1024] |
| 4 | **بَنى ذُو الْقَرْنَيْنِ السَّدَّ بِالْحَدِيدِ وَ الْأَحْشَابِ.** | ذوالقرنین سد را با **آهن و چوب** ساخت. | **خطأ** | [cite_start]سد با **آهن و مس** (الْحَديدِ وَ النُّحاسِ) ساخته شد، نه چوب (الْأَحْشَابِ). [cite: 1027] |
| 5 | **كانَتْ قَبيلتا يَأْجُوجَ وَ مَأْجُوجَ مُتَمَدِّنَتَيْنِ.** | قبیلههای یأجوج و مأجوج **متمدن** بودند. | **خطأ** | [cite_start]آنها به عنوان قبیلههای **وحشی** (وَحشِيَّتَينِ) و **مفسد** (مُفْسِدُونَ) معرفی شدند. [cite: 1018, 1020] |
**نکتهٔ کلیدی:** درک جزئیات مربوط به جهتهای سفر (غرب، شرق، شمال)، مواد استفاده شده (آهن و مس) و شخصیت ذوالقرنین (عدالت و توحید) برای پاسخ به این تمرینها ضروری است.
Willie
1403/01/09
با تشکر